Türkiye, son 20 yılda uluslararası doğrudan yatırımlardan (UDY) aldığı payı önemli ölçüde artırdı. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi tarafından yayımlanan “Türkiye UDY Stratejisi (2024-2028)” raporuna göre, 2002-2023 döneminde Türkiye’nin UDY’lerden elde ettiği gelir 262 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde ülkeye yatırım yapan uluslararası sermayeli şirketlerin sayısı ve istihdama katkıları da büyük oranda arttı.
Uluslararası Şirket Sayısında Büyük Artış
Son 20 yılda Türkiye’de faaliyet gösteren uluslararası sermayeli şirketlerin sayısı 5 bin 600’den 82 bin 700’e yükseldi. 2006 yılında uluslararası sermayeli şirketlerin toplam kayıtlı istihdam içerisindeki payı yüzde 7,6 iken, bu oran 2021’de yüzde 8,8’e ulaştı. Bu şirketlerin istihdamı ise 500 binden 1 milyon 320 bine çıktı.
İhracat ve Teknoloji Yatırımları
2006-2021 döneminde Türkiye’nin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 31’i uluslararası sermayeli şirketler tarafından gerçekleştirildi. Bu şirketlerin ihracatı, 2006’da 25 milyar dolardan 2021’de 63 milyar dolara yükseldi. İhracatın yüzde 61’ini orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünler oluşturdu. Ayrıca, AR-GE harcamalarının yüzde 30,3’ü uluslararası sermayeli şirketler tarafından yapıldı.
Teknoloji girişimlerine yapılan yatırımlar da son yıllarda büyük bir ivme kazandı. 2010-2020 döneminde yıllık ortalama 104 işlem üzerinden 74 milyon dolar yatırım alan Türkiye’nin girişim ekosistemi, 2021-2023 döneminde yıllık ortalama 338 işlem ile 1,33 milyar dolarlık yatırım çekti. Bu dönemde Türkiye’de unicorn seviyesine ulaşan girişim sayısı 5’e, decacorn seviyesine ulaşan girişim sayısı ise 2’ye ulaştı. Türkiye, güçlü girişimcilik kültürü ve dinamik nüfus yapısıyla teknoloji girişimciliğinde bölgesinde ön plana çıktı.
UDY’nin Reel Ekonomiye Katkıları
Uluslararası doğrudan yatırımlar, Türkiye’nin cari açığının finansmanına destek olurken, uluslararası sermaye ile kurulan şirketlerin yürüttüğü faaliyetler sayesinde reel ekonominin gelişimine de büyük katkılar sundu. 2006-2021 döneminde uluslararası sermayeli şirketler, yıllık ortalama 730 patent başvurusu yaparken, AR-GE yapan şirket sayısı 6 katına çıktı. Bu şirketler, toplam tedariklerinin yüzde 71,8’ini yerelden gerçekleştirdi.
